De functieomschrijving van een business controller

Een business controller adviseert de raad van bestuur van een bedrijf over strategie, organisatiestructuur en het optimaliseren van processen. Hierbij ligt de nadruk op het behalen van bedrijfsdoelen en het waarborgen van de financiële gezondheid van het bedrijf voor de lange termijn.

In dit artikel leggen we uit wat een business controller doet, hoe je een business controller kunt worden, wat het verschil is tussen een business controller (BC) en een financial controller (FC) en welke opleiding je kunt volgen om dit beroep uit te oefenen.

De functieomschrijving van een business controller

De business controller helpt de directie van een onderneming om diverse doelstellingen te behalen. De ambities van het bedrijf vormen de basis voor de plannen die een business controller opstelt. De controller analyseert de huidige positie van het bedrijf en bedenkt manieren om de gestelde doelen vanuit deze positie te realiseren. 

De business controller geeft hierbij waardevolle suggesties voor het optimaliseren van de financiële boekhouding, de administratie, de marketingstrategie en de organisatiestructuur in de brede zin. De plannen die een business controller maakt zijn vaak gericht op de middellange en lange termijn.

Wat doet een business controller?

Je belangrijkste taken uit jouw functieprofiel als business controller zijn het analyseren van de huidige staat van het bedrijf, het analyseren van de markt en de positie van dat de organisatie daarin inneemt, en creëren van langetermijnplannen om de bedrijfsdoelstellingen te behalen. Je werkt hierbij veelvuldig samen met CEO’s en CFO’s, maar ook met financial controllers, kapitaalmanagers, risk managers en accountants. De activiteiten van een business manager zijn onder andere:

• het bieden van ondersteuning bij het budgetteren van projecten
• het opstellen van meerjarenplannen
• het anticiperen van diverse scenario’s en het uitbrengen van advies hierover
• het optimaliseren van financiële en boekhoudkundige processen
• het analyseren van de markt en het signaleren van nieuwe en waardevolle trends
• het schrijven van businesscases voor de CFO en CEO
• het selecteren en meetbaar maken van KPI’s om voortgang van de doelstellingen te meten

Kritieke prestatie-indicatoren (KPI’s) zijn meetwaarden waarmee je bijhoudt hoe de onderneming ervoor staat. Veel gebruikte KPI’s zijn bijvoorbeeld het percentage van het marktaandeel, het aantal nieuwe klanten, de klanttevredenheid en de rentabiliteit van het bedrijf. 

Deze KPI’s worden gekozen de algehele staat van het bedrijf te analyseren, maar ook om de vooruitgang met betrekking tot specifieke doelen te meten. Stel dat je kosten wilt besparen op de training van personeel, dan is een goede en meetbare KPI hoe lang een getraind personeelslid gemiddeld bij het bedrijf blijft werken. Je kunt hierdoor berekenen of de investering in training meer oplevert dan dat het kost. Is dat het geval, dan weet je dat je op de goede weg bent.

Wat zijn de competenties van een business controller?

Een business controller moet in de eerste plaats analytisch zijn. Wiskundige vaardigheden en kennis van bedrijfseconomie zijn daarvoor absoluut noodzakelijk. Omdat je nauw samengewerkt met het management van het bedrijf, is het ook belangrijk dat je sociaal vaardig en diplomatiek bent en dat je een goede beheersing hebt van zowel de Nederlandse als de Engelse taal. Dit geldt in woord, maar ook in geschrift. Ook moet een business control proactief genoeg zijn om collega’s aan te sturen en te begeleiden.

Tenslotte heb je als business controller de nodige IT-kennis nodig. Je werkt namelijk met speciale software op basis van dashboards. Met deze software worden complexe analyses gemaakt. In deze software wordt data over het bedrijf inzichtelijk gepresenteerd, gemeten en gemonitord. In aanvulling daarop zijn diepgaande kennis van van programma’s zoals Microsoft Excel en Power BI erg belangrijk. Dit stelt je namelijk in staat om cijfers op de juiste manier in te voeren, te interpreteren en op basis hiervan advies uit te brengen aan het management.

In welke branches zijn business controllers belangrijk?

Business controllers zijn vooral in de financiële sector te vinden, maar zijn ook werkzaam  bij middelgrote en grote bedrijf. Je vindt deze beroepsgroep dan ook in elke sector. Sommige business controllers werken in dienst van de overheid, bijvoorbeeld bij gemeenten, provincies, de Rijksoverheid of bij de Belastingdienst.

Verschil tussen junior, medior en senior business controllers

In veel vacatures wordt specifiek om junior, medior of senior business controllers gevraagd. Deze termen verwijzen naar je werkervaring en je niveau. Hoewel de meeste juniors doorgroeien naar een mediorfunctie en de meeste mediors uiteindelijk senior worden, gebeurt dit niet vanzelf met het verstrijken van de tijd. Je moet namelijk ook groeien in je vak en de competenties die bij dit beroep horen, steeds beter beheersen.

Over het algemeen geldt dat je de eerste twee á drie jaar van je carrière als junior business controller wordt gezien. Als junior krijg je beperkte verantwoordelijkheden en heb je vooral een assisterende functie. Je maakt rapportages, budgetten en voorspellingen. Dit doe je doorgaans onder begeleiding van ervaren teamleden. Je werkt veel samen met de financiële afdeling en leert over boekhouding en financiën in de brede zin.

Heb je enkele jaren werkervaring en zijn je prestaties goed? Dan groei je uit naar een mediorfunctie. In deze functie werk je een stuk zelfstandiger en wordt je steeds meer losgelaten. Je werk wordt daardoor uitdagender, maar ook complexer. Wanneer nodig kijkt een seniorcollega over je schouder mee. Als medior ben je ook regelmatig in de weer om stagiairs, trainees en juniors te begeleiden en te instrueren.

Na 5+ jaren werkervaring groei je uit tot senior. Je mag jezelf dan manager business control noemen. Zoals we zonet al schreven, hangt dit wel af van je kennis en kunde. Om senior te worden, moet je jezelf op alle vlakken weten te bewijzen. Als senior business controller draag je veel verantwoordelijkheid en heb je vaak ook een leidinggevende functie. Omdat je over diepgaande kennis van je vak beschikt, heb je het volste vertrouwen van de directie en wegen je adviezen zwaar mee in de koers van het bedrijf. Je hebt hierdoor een centrale strategische rol binnen de organisatie.

Hoeveel verdient een business controller gemiddeld?

Een business controller verdient in Nederland gemiddeld €4.400,- bruto per maand. Aan het begin van je carrière ligt je salaris echter iets lager. Een junior business controller verdient bijvoorbeeld een gemiddeld bruto maandsalaris van €3.220,-. Schop je het eenmaal tot een seniorfunctie, dan kan je salaris oplopen tot wel €4.978,- bruto per maand.

Welke opleiding heb je nodig om business controller te worden?

De meeste bedrijven verwachten dat je als business controller een hbo- of wo-opleiding hebt gevolgd in de richting van bedrijfskunde, bedrijfseconomie of management. Het geldt als een pré als je daarbovenop ook nog eens enkele jaren werkervaring hebt in de rol van analist, boekhouder of accountant. De beste voorbereiding op een functie als business controller is de hbo-opleiding Finance & control. Deze neemt vier jaar in beslag en leidt je direct op tot een functie als controller.

Om je positie op de arbeidsmarkt te verbeteren, is het raadzaam om in aanvulling op je hbo-studie een post-bachelor Controlling te volgen. Deze post-bachelor biedt twee specialisatietrajecten: Business controlling en Finance controlling. De opleiding duurt zeven maanden tot twaalf maanden en wordt aangeboden in deeltijdvorm. Hierdoor is deze post-bachelor prima te combineren met een fulltime of parttime baan. Om toegang te krijgen tot deze opleiding, heb je een hbo-bachelor bedrijfseconomie, accountancy of SPD nodig. Als je een andere bachelor hebt, is het mogelijk om de opleiding middels een schakelprogramma te volgen. Hierdoor neemt de opleiding wel enkele maanden extra in beslag. 

Wil je graag naar de universiteit en wil je daarna business controller worden? Dan is de executive master in Finance & control een uitstekende keuze.

Wat is het verschil tussen een business controller en een financial controller?

Een functie die erg lijkt op die van business controller, is het beroep van financial controller (FC). Hoewel de werkzaamheden van deze functiegebieden overlappen, zijn er enkele belangrijke verschillen. De financial controller draagt bijvoorbeeld meer verantwoordelijkheid voor de juistheid van de rapportage en accountancy, terwijl de business controller vooral beslissingen neemt omtrent de langetermijnstrategie van het bedrijf. 

Van een business controller wordt een meer proactieve houding en een bredere kennis van de onder andere marketing, productie en logistiek verwacht. In veel bedrijven werken business controllers en financial controllers nauw met elkaar samen. De analyses en rapporten van financial controllers worden vaak als input gebruikt bij de analyses, rapporten, scenario’s, prognoses en adviezen die door de business controller worden geschreven.

Veelgestelde vragen

Je weet nu dat een business controller veel verantwoordelijkheid draagt en dat die inspraak heeft in de strategische beslissingen van het bedrijf. De business controller houdt de financiële gezondheid van het bedrijf in de gaten, analyseert de markt waarbinnen het bedrijf opereert, schrijft prognoses en scenario’s en stelt plannen op om de langetermijndoelen van de organisatie te realiseren. De functie is vergelijkbaar met die van een financial controller, maar bestrijkt een breder werkgebied en is meer gericht op de toekomst. 

Hieronder vind je nog enkele veelgestelde vragen over deze functie. Dit geeft je nog eens een korte samenvatting van dit beroep.